فلج بل یا همان فلج صورت زمانی رخ می دهد که عصب جمجمه شماره 7 که به عصب صورت نیز معروف است آسیب ببیند. شایع ترین علامت فلج بل، شروع ناگهانی فلج در یک طرف صورت است که اغلب با گوش درد همراه است. گزارش شده است که فلج بل با برخی شرایط دیگر مانند بارداری و دیابت بیشتر رخ می دهد. در دوران بارداری، فلج صورت معمولاً در سه ماهه سوم رخ می دهد و معمولاً پس از زایمان برطرف می شود. در موارد دیگر، فلج صورت ممکن است در دوره بلافاصله پس از زایمان رخ دهد. اکثر بیماران به طور کامل از فلج بل بهبود می یابند. یک پزشک مراقبت های اولیه، متخصص مغز و اعصاب یا متخصص گوش و حلق و بینی معمولاً این بیماری را تشخیص داده و درمان می کند. فیزیوتراپی نقش مهمی در بهبود علائم فلج بل دارد.

عصب صورت مسئول چندین عملکرد در صورت است، از جمله تحریک:

• عضله مسئول حرکات صورت
• غده ای که مسئول تولید اشک است
• عضله کوچک گوش که مسئول کاهش صداهای خاص است
• غده چشایی در زبان
• احساس در قسمت کوچکی از پوست گوش

آسیب به عصب صورت بسته به درجه و محل آسیب عصب صورت ممکن است بر چندین جنبه از صورت تأثیر بگذارد.

علائم فلج بل

علائم به طور ناگهانی و معمولاً در یک طرف صورت ظاهر می‌شوند. این علائم شامل موارد زیر هستند:

• ضعف یا فلجی در یک طرف صورت: این علامت معمولاً به صورت ناگهانی و در عرض چند ساعت یا چند روز بروز می‌کند.
• مشکلات در حس چشایی: ممکن است فرد در تشخیص طعم‌ها دچار مشکل شود.
• خشکی چشم یا دهان: به دلیل کاهش ترشح اشک و بزاق، فرد ممکن است احساس خشکی کند.
• درد یا ناراحتی در ناحیه گوش: برخی از بیماران ممکن است درد یا ناراحتی در ناحیه گوش خود احساس کنند.
• حساسیت به صدا: در برخی موارد، فرد ممکن است نسبت به صداهای بلند حساس‌تر شود.

تشخیص فلج بل معمولاً بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی انجام می‌شود. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که حرکات مختلف صورت را انجام دهد تا میزان ضعف عضلانی را ارزیابی کند. همچنین، برای رد کردن سایر شرایط پزشکی که می‌توانند باعث بروز علائم مشابه شوند، آزمایشات زیر ممکن است انجام شود:

• تصویربرداری: MRI یا سی‌تی‌اسکن ممکن است برای بررسی وجود تومور یا آسیب به عصب صورت انجام شود.
• آزمایش خون: برای بررسی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ممکن است آزمایش خون انجام شود.

دلایل و عوامل خطر

علت دقیق فلج بل هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که عفونت‌های ویروسی نقش مهمی در بروز این بیماری داشته باشند. برخی از ویروس‌هایی که ممکن است به این بیماری منجر شوند شامل:

• ویروس هرپس سیمپلکس: این ویروس معمولاً باعث تبخال می‌شود و می‌تواند عصب صورت را تحت تأثیر قرار دهد.
• ویروس زونا: این ویروس نیز می‌تواند باعث التهاب عصب شود.
• ویروس آنفولانزا: عفونت‌های تنفسی نیز ممکن است به بروز فلج بل کمک کنند.
• عفونت‌های باکتریایی: در برخی موارد، عفونت‌های باکتریایی مانند بیماری لایم نیز می‌توانند باعث التهاب عصب صورت شوند.

عوامل دیگری مانند استرس، تغییرات هورمونی، و بیماری‌های خودایمنی نیز ممکن است در بروز فلج بل مؤثر باشند.

درمان فلج بل

درمان فلج بل معمولاً شامل چندین روش است که به بهبود علائم و تسریع روند بهبودی کمک می‌کند. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:

داروهای کورتیکواستروئیدی: این داروها معمولاً برای کاهش التهاب عصب صورت تجویز می‌شوند. داروهایی مانند پردنیزون معمولاً در مراحل اولیه بیماری موثر هستند و می‌توانند به کاهش مدت زمان بیماری و بهبود علائم کمک کنند.

داروهای ضد ویروسی: اگر پزشک مشکوک باشد که فلج بل ناشی از عفونت ویروسی است، ممکن است داروهای ضد ویروسی مانند آسی‌کلوویر تجویز شود.

فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی می‌توانند به تقویت عضلات صورت و بهبود حرکات کمک کنند. این تمرینات معمولاً شامل حرکات نرم و ملایم برای تقویت عضلات صورت است.

مراقبت از چشم: اگر فرد دچار خشکی چشم شود، استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی یا پمادهای چشمی می‌تواند مفید باشد. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به استفاده از پوشش‌های چشمی در هنگام خواب باشد.

مدیریت استرس: استرس می‌تواند علائم را تشدید کند، بنابراین تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا مشاوره روانشناسی می‌تواند مفید باشد.

بیشتر بیماران مبتلا به فلج بل در عرض چند هفته تا چند ماه بهبود می‌یابند. حدود 70 تا 80 درصد افراد به طور کامل بهبود می‌یابند، در حالی که برخی ممکن است عوارضی مانند ضعف دائمی یا مشکلات در حرکت عضلات صورت را تجربه کنند.

فیزیوتراپی در درمان فلج بل

تمرینات فیزیوتراپی برای فلج بل معمولاً شامل حرکات ساده‌ای مانند:

• بالا بردن ابروها
• بستن چشم‌ها
• لبخند زدن
• اخم کردن
• باد کردن گونه‌ها
• سوت زدن

فیزیوتراپیست با توجه به وضعیت بیمار و شدت فلج، برنامه تمرینی خاصی را برای او طراحی می‌کند.

فواید فیزیوتراپی 
تقویت عضلات ضعیف شده: فیزیوتراپیست با استفاده از تمرینات خاص، به تقویت عضلات ضعیف شده صورت کمک می‌کند. این تمرینات به عضلات کمک می‌کنند تا قدرت خود را بازیابند و هماهنگی بهتری پیدا کنند.
افزایش دامنه حرکتی: تمرینات فیزیوتراپی به افزایش دامنه حرکتی عضلات صورت کمک می‌کند. این امر به بیمار کمک می‌کند تا بتواند عضلات صورت خود را به طور کامل حرکت دهد.
کاهش اسپاسم و گرفتگی عضلات: در برخی موارد، فلج بل می‌تواند باعث اسپاسم و گرفتگی عضلات صورت شود. فیزیوتراپی با استفاده از تکنیک‌های مختلف، به کاهش این اسپاسم‌ها کمک می‌کند.
بهبود کنترل عضلات: تمرینات فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کنند تا کنترل بهتری بر روی عضلات صورت خود پیدا کند. این امر به بهبود عملکردهای روزمره مانند غذا خوردن، صحبت کردن و بیان احساسات کمک می‌کند.
کاهش درد: در برخی موارد، فلج بل می‌تواند باعث درد در ناحیه صورت شود. فیزیوتراپی با استفاده از تکنیک‌های مختلف، به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند.